Kaç Çeşit Lamba Vardır?
Rectifier Lambalar
Bildiğiniz gibi cihazlarımız içerisindeki elektronik devreler DC akım ile çalışır. Bu nedenle cihazlarımızın DC akıma ihtiyacı vardır.
Rectifier lambaların ana görevi, şebekeden gelen AC (alternatif akım) voltajını DC (doğru akım) voltaja çevirmektir.
Genellikle iki anot ve bir de katot bulunur. Buradaki amaç amplifikasyon olmadığı için, diğer tüplerin aksine içerisinde grid bulunmaz.
Çalışma mantığı, basitçe elektronların tek yönde akmasına izin vererek AC’yi DC’ye dönüştürmesi temeline dayanır.
Özellikle lambalı power amfilerde çok yaygın olarak kullanılırlar. Voltajı yavaş bir şekilde yükselttikleri için güç katındaki lambaları korurlar.
Aynı zamanda ses karakterini yumuşatır ve analog hissiyatı yaratırlar.
Günümüz cihazlarında kaynaklarda genellikle EZ81, power amfilerde ise GZ34 lambalar kullanılır.
Driver Lambalar
Driver lambalar, sinyal zincirinin ortasında ve en kritik konumda yer alır.
Devre tasarımı içerisinde küçük sinyalleri alıp, güç tüplerini (power tubes) sürebilecek seviyeye getirirler.
Ses kalitesini doğrudan etkilerler; ses tınısı, derinlik, sahne boyutu ve tonlama üzerinde etkileri oldukça büyüktür.
Günümüz cihazlarında genellikle:
-
12AX7: Oldukça yüksek kazançlı bir lambadır. Genellikle phono ve pre katlarında kullanılır.
μ ≈ 100 -
12AU7: Düşük kazanca sahip bir lambadır. Sıcak tonlara sahiptir, genellikle sinyal girişinde kullanılır.
μ ≈ 20 -
6922 / ECC88: Düşük gürültülü, özellikle DAC ve preamp sonrasında driver olarak kullanılır.
Power Lambalar
Power tüpler, driver katından gelen sinyali alıp hoparlöre güç verecek seviyeye yükselten tüplerdir.
Yüksek DC voltaj ve akım kullanarak çalışırlar, yüksek güç üretirler ve amfinin çıkış katında yer alırlar.
Genellikle anot voltajları 300V - 800V, çıkış akımları ise 100 mA - 150 mA aralığındadır.
Ses rengini, bas karakterini, sahne derinliğini ve genişliğini etkilerler.
Günümüz cihazlarında en çok kullanılan power lambalar:
-
EL34: Sıcak ve orta frekans ağırlıklı tonları vardır. Gitar amfilerinde sıklıkla kullanılır.
-
KT88: Push-pull sistemlerde oldukça yaygın olarak kullanılır. Temiz, dinamik, güçlü basları ve detaylı sunumu vardır.
-
KT120: KT88’e göre daha fazla güç elde etmek için tasarlanmıştır.
-
300B: SET (Single Ended Triode) efsanevi lambalar arasındadır. Tatlı, doğal bir sunumu; saf orta tonları ve holografik bir yapısı vardır. Yaklaşık 8 Watt güç üretebilir.
Power tüpler, single ended tasarımlarda genellikle tek tüp olarak çalışırlar (örnek: Air Tight 2211).
Tek tüp, sinyalin tamamını işler. Bu tasarımlar oldukça saf, sade ve holografik bir tını sunar.
Push-pull tasarımlarda ise iki tüp sinyalin artı ve eksi fazlarını ayrı ayrı işler.
Bu durum daha yüksek güç, daha az distorsiyon ve daha dinamik ses imkânı verir.
