İğne Ayarı Nasıl Yapılır?

Bu bölümde, başlangıç seviyesi bilgiler ile kol/iğne ayarlarını anlatmaya çalışacağım. İğne ayarları ile ilgili videomuz ve Analog Magic, Fozgometer ve dijital mikroskop kullanılarak yapılan ileri seviye ayarlar ile ilgili videomuz yakın zamanda sitemizde yer alacak.

İğne ayarlarını doğru yapabilmek için bazı araçlara ihtiyacımız vardır.

--Kartuş ve cantilever’ı hizalamak için bir protractor.

--İğnenin doğru bir basınçla plak yüzeyini taradığını ölçebilmemiz için hassas bir tartı.

--Saatçi tornavidası seti

--Pikap devrini ölçebilmek için telefonunuza RPM uygulaması yada hassas ölçümler için KAB Speedstrobe

--Eğer belli bir yaşın üzerindeyseniz, loupe (büyüteç)

Ayar işlemine başlamadan önce Hi-Fi sehpamızın dengede durduğunu bir su terazisi ile kontrol etmemiz gerekir. Pikabımızı sehpaya yerleştirdikten sonra, çeşitli boydaki su terazileri ile tüm eksenlerde tam dengede olduğundan mutlak suretle emin olmamız gerekir.

1. Vertical Tracking Force (Dikey İzleme Kuvveti)

Başlamadan önce kol üzerindeki anti-skate ayarı 0 olmalıdır. İğnemizin montajını headshell üzerine dikkatli bir şekilde yaptıktan sonra, pikap kolunu arm rest (kol dayanağı) üzerinden ayırma vakti gelmiştir. İşlemin bundan sonraki kısmı yüksek seviyede hassasiyet gerektirir.

Kartuşun üzerinde bulunan stylus koruma parçasını bu noktada yerinden çıkartabiliriz.

1-Sol işaret parmağınızın ucu ile kolu yere paralel bir şekilde tutun.

2-Kolun ve pivot noktasının arka tarafında bulunan counterweight’i (denge ağırlığı) çevirerek kolun terazide yere paralel ve tam dengede olmasını sağlayın. Bu noktada yapacağınız hassas ayar sayesinde elinizi bıraktığınızda kol, tam bir denge içerisinde ve yere paralel konumda kalmalıdır.

3-Counterweight’in iç tarafında yer alan ağırlık skalasını 0 konumuna getiriyoruz. Artık pikap kolunu ayarladığımız bu konum, 0 gram noktasıdır. Kolu armrest’e yerleştirebiliriz.

Satın almış olduğumuz iğnenin kullanım kılavuzundaki “recommended tracking force” (önerilen izleme kuvveti) bilgisi burada devreye girer. Bu değer, iğnenin hangi ağırlıkla plak düzlemine temas etmesi gerektiğini gösterir. Örneğin, bu değer 2 gram olsun. Counterweight’i saat yönüne çevirerek ağırlık skalasında 2 gram olacak şekilde ayarlayalım.

Eğer hassas bir teraziniz varsa, iğneyi terazi üzerine indirerek yapılan işlemin sağlamasını yapabilir ya da ince ayar gerçekleştirebilirsiniz.

Kartuş Hizalaması (Alignment)

Daha önceki yazılarımızda, pivot/unipivot tipi kollarda izleme izdüşümünden kaynaklanan tracking error kavramından bahsetmiştik. Bu hatayı minimize edebilmek için protractor’lerin üzerinde çeşitli hizalama şablonları bulunmaktadır.

Bu ayarları yapabilmek için, kartuşun headshell üzerine monte edilmesini sağlayan vidalar gevşetilmelidir. Stylus ucu, protractor üzerinde yer alan belirli noktaya tam olarak oturmalı; cantilever ise protractor üzerindeki çizgilere paralel konumda olmalıdır. Bu hizalamayı sağlamak için kartuş, headshell üzerinde ileri-geri ve X ekseninde, saat yönü ve tersine doğru hafifçe hareket ettirilmelidir.

Protractor üzerinde genellikle Baerwald, Stevenson ve Löfgren gibi farklı şablonlar yer alır:

Baerwald ve Löfgren, izleme hatasını tüm yüzeyde ortalama olarak minimize eder ve dengeli bir ses sunar. Düz kollarda kullanıma uygundur.
Stevenson ise plak sonlarına doğru (inner grooves) oluşabilecek distorsiyonu minimize eder.

S tipi kollar doğal olarak daha uzun efektif uzunluğa ve daha düşük izleme hatasına sahip olsalar da, özellikle iç izlere yaklaştıkça distorsiyon riski artar. Bu nedenle, Stevenson veya Löfgren B şablonları, S tipi kollarda kullanıma daha uygundur.

İdeal hizalama konumuna ulaşıldıktan sonra, headshell üzerindeki vidalar dikkatli bir şekilde yeniden sıkılır. Bu işlem, öncelikle sabır ve yüksek derecede hassasiyet gerektirir. Kendinize geniş bir zaman dilimi tanıyın ve gerektiğinde küçük molalar vermeyi ihmal etmeyin. Son almış olduğum My Sonic Lab Platinum Signature kartuşun montaj ve ayar süresi 6 saatten fazla sürmüştü.

VTA (Vertical Tracking Angle) Ayarı

Bu ayar, kolun yükseklik ayarıdır. Genellikle pivot üzerindeki bir ayar halkası (ring) aracılığıyla yapılır.

Öncelikle platoya bir plak yerleştirin ve kolu hassas bir şekilde indirin. İğnenin, tavsiye edilen izleme kuvveti ile plak düzlemine oturması gerekir. Bu durumda kolun, plak yüzeyine tam olarak paralel olması beklenir.

Eğer kol plak düzlemine paralel değilse, kolu yeniden kaldırarak yukarı veya aşağı yönde küçük ayarlamalar yapın ve ardından tekrar indirin. Buradaki amaç, pikap kolunun plak yüzeyine tam anlamıyla paralel hale gelmesidir.

Anti-Skate Ayarı

Öncelikle neden anti-skate ayarı yapmamız gerekir?

Plak dönerken, pikap kolunun pivot noktası ile iğnenin plak oluğuna temas noktası arasındaki geometrik fark nedeniyle, iğne plak merkezine doğru bir çekim kuvvetiyle karşılaşır. Bu kuvvet, iğneyi plak oluğunun iç tarafına doğru çekmeye çalışır. Bu durum, sağ ve sol kanallarda eşit olmayan sinyal seviyelerine neden olabilir. Sağ kanal daha yüksek ses verirken sol kanal daha zayıf kalabilir veya tam tersi bir durum oluşabilir.

Anti-skate ayarını yapabilmek için, piyasadaki pikap kollarının büyük çoğunluğunda yaylı sistem mekanizmalar kullanılır. Ayarlarda, üretici tarafından tavsiye edilen VTF (Vertical Tracking Force) değeri kadar anti-skating gücü uygulanması önerilir.

Örneğin, eğer 2 gramlık bir izleme kuvveti ayarı yaptıysanız, anti-skate ayarını da 2 pozisyonuna getirmeniz gerekir.