top of page
Complience Factor ve Effective Mass
SME V Tonearm
Pikap Kolu ile İğne Uyumu
Pikap kolu ile iğne arasındaki uyum değerlendirildiğinde karşımıza iki ayrı kavram çıkar.
Effective mass ve Compliance factor.
Effective mass ya da Türkçe ifadesiyle etkin kütle, pikap kolunun ve kartuşun birlikte hareket ederken oluşturduğu dinamik kütleyi ifade eder. Effective mass genellikle gram cinsinden ifade edilir ve kolun pivot noktasından iğneye kadar olan kısmının ağırlığı dikkate alınarak hesaplanır.
Compliance factor ise iğnenin cantilever kısmının ne kadar esnek olduğunu gösteren bir değerdir. Esneklik, iğnenin plak oluğundaki hareketleri absorbe edebilmesini sağlar. Bu değer µm/mN (mikrometre/miliNewton) birimi ile ifade edilir.
Herhangi bir pikap iğnesinin özelliklerini incelediğimizde compliance değeri bilgisine ulaşabiliriz.
-
Compliance değeri 20 - 30 µm/mN ise cantilever yapısı esnek olarak değerlendirilir ve high compliance cantileversınıfındadır.
-
10 - 20 µm/mN ise medium compliance (daha az esnek),
-
5 - 10 µm/mN ise low compliance sınıfındadır.
-
High compliance bir iğne plak üzerindeki olukları takip ederken çok daha fazla esneyecektir. Low complience bir iğne ise daha az esneyecektir.
Genel bir ifade ile, high compliance iğneler, effective mass değeri düşük pikap kolları ile uyumludur. Çünkü düşük effective mass, iğnenin esnek hareketine izin verir.
Low compliance iğneler ise daha ağır kollarla uyumludur çünkü daha yüksek effective mass, iğnenin sertliğini dengeleyerek doğru izleme yapmasını sağlar.
Bu konuyu biraz daha detaylandırabilmek için Rezonans Frekansı (Resonance Frequency) terimini de formülün içerisine almakta yarar var. Rezonans frekansı, pikap kolunun (tonearm) ve iğnenin (stylus) birlikte oluşturduğu sistemin doğal titreşim frekansıdır. Bu frekans, kolun effective mass (etkin kütle) ve iğnenin compliance (uyum esnekliği) değerleri ile belirlenir.
İdeal rezonans frekansı 8 - 12 Hz aralığında olmalıdır. Bu aralık, plak üzerindeki ses sinyallerini etkileyen frekanslardan uzaktır ve güvenli bir çalışma sağlar.
Complience, Effective Mass Chart
Rezonans frekansı nasıl hesaplanır?
Rezonans Frekansı (Hz) = 159 / √(Effective Mass × Compliance)
Dilerseniz birlikte bir örnek yapalım:
SME V 9 inch bir pikap kolumuz ve Ortofon Cadenza Blue iğnemiz olduğunu düşünelim.
Rezonans frekansı açısından bu iki komponent birbiriyle uyumlu mu?
Hesaplama:
159 / √(Effective Mass (SME V effective mass 10g + Ortofon cartridge weight 10.7g) × Compliance (Cadenza Blue compliance 12 µm/mN))
159 / √(20.7 × 12) = 10.8 Hz
Çıkan sonuç hedef aralıkta. İki komponentin birbiriyle uyumu arasında hiçbir problem yok.
Günün birinde Koetsu Rosewood iğne almaya karar verdik. Fakat Koetsu, SME V ile ne kadar uyumlu? Birlikte hesaplayalım:
Koetsu’nun net ağırlığı 12g ve compliance değeri 5 µm/mN.
Hesaplama:
159 / √(22 × 5) = 15.16 Hz
Çıkan sonuç, 8-12 Hz olan hedef aralığın dışında. Sizde bu hesabı akıllı telefonlarınızda yer alan hesap makinesi ile kolaylıkla yapabilirsiniz. Kolun effective mass değerini hesaplarken iğnenin ağırlığını da dahil etmeyi unutmayın.
12 Hz ve üzeri rezonans frekansının oluştuğu durumlarda orta ve yüksek frekansta bozulma ve distorsiyon ile birlikte ses kalitesi düşebilir.
8 Hz ve altında ise zeminden gelen titreşimlerle birlikte feedback oluşmaya başlar. Feedback, zeminden veya hoparlörlerden gelen düşük frekanslı titreşimlerin tekrar algılanması ve bunların ses sinyali olarak yükseltilmesiyle oluşan istenmeyen bir durumdur.
Sistemimize yeni bir komponent eklerken, satın almış olduğumuz komponentlerin birbiriyle uyumlu olması, ödemiş olduğumuz bedelin karşılığını son kuruşuna kadar almamızı sağlayacaktır.
Ortofon Cadenza Blue Cartridge
Koetsu Rosewood Signature Cartridge
bottom of page